مدارس شاهد پس از پیروزی انقلاب اسلامی به منظور حمایت تحصیلی از فرزندان خانواده شهدا و ایثارگران تاسیس شد؛ هم‌اکنون ۱۲۶۹ جانباز بالای ۵۰ درصد در آموزش‌وپرورش مشغول به کار هستند.
با پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۸ و پس از آن جنگ تحمیلی در سال ۱۳۵۹ و حضور روزافزون دانش‌آموزان در صحنه‌های دفاع از نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران، باعث ایجاد فاصله تحصیلی برای دانش‌آموزان رزمنده شد.
وجود دغدغه‌های خاص مبنی بر عقب‌ماندگی از تحصیل به علت حضور در جبهه، آموزش و پرورش را بر این داشت که ضمن اتخاذ تدابیری دغدغه تحصیل دانش‌آموزان رزمنده را کاهش دهد در این راستا در سال ۱۳۶۰ ستاد امداد و پشتیبانی جبهه و جنگ در وزارت آموزش‌و پرورش، استان‌ها، شهرستان‌ها و مناطق سراسر کشور تشکیل شد که اعزام به جبهه فرهنگیان و دانش‌آموزان و جمع‌آوری کمک‌های نقدی و غیرنقدی از مدارس و ارسال به جبهه‌ها را بر عهده داشت.
در سال ۱۳۶۱ مجتمع‌های رزمندگان در جبهه و پشت جبهه تاسیس شد و دانش‌آموزان رزمنده که به جبهه اعزام می‌شدند در این مجتمع‌ها ادامه تحصیل می‌دادند بدین ترتیب، در طول ۸ سال دفاع مقدس تعداد ۶۰ مجتمع رزمندگان در جبهه و ۱۸۰ مجتمع رزمندگان در شهرهای پشت جبهه تشکیل شدند.
شرایط خاص فرزندان شهدا، مفقودین، اسرا و جانبازان و مسئولیت نظام در قبال آنها موجب شد تا امام خمینی (ره) فرمان مهمی را اول شهریور ۶۵ خطاب به سرپرست بنیاد شهید و امور ایثارگران مبنی بر اهتمام در رسیدگی مناسب به امور فرهنگی فرزندان شاهد صادر کنند و در مهر ماه همان سال ارائه خدمات فرهنگی به دانش‌آموزان شاهد در قالب دو طرح نیمه متمرکز و طرح پراکنده شروع شد.
متعاقب فرمان مذکور و اساسنامه طرح شاهد، اداره کل امور شاهد وزارت آموزش و پرورش در سال ۱۳۶۹ تأسیس شد و مسئولیت برنامه‌ریزی و رسیدگی به امور آموزشی و پرورشی دانش‌آموزان شاهد را در راستای تکمیل برنامه‌های مصوب آموزش و پرورش عهده‌دار شد.
وضعیت آماری جامعه ایثارگری آموزش‌وپرورش نیز بدین شرح است:
آمار کل شاغلین در وزارت آموزش وپرورش: ۱۱۹ هزار و ۱۵۵ نفر.
همچنین ۱۳۵۰ مدرسه شاهد در کل کشور فعال هستند، ۴۲ هزار و ۶۵۳ تعداد کل دانش‌آموزان شاهد است که از این تعداد ۱۴ هزار و ۸۱۷ نفر در دوره ابتدایی، ۱۲ هزار و ۹۱۳ در دوره متوسطه اول و ۱۴ هزار و ۹۲۳ در دوره متوسطه دوم تحصیل میکنند.
طرح “پراکنده شاهد” مجموعه فعالیت‌ها و برنامه‌های آموزشی و پرورشی است که به منظور تحقق فرمان امام خمینی (ره) مبنی بر رسیدگی بهتر به امور فرهنگی دانش‌آموزان شاهد شهری و روستایی (فرزندان شهدا، آزادگان و جانبازان ۵۰ درصد و بالاتر) که در مدارس غیرشاهد روزانه و شبانه‌روزی تحصیل میکنند ارائه و اجرا میشود.
ترویج فرهنگ ایثاروشهادت
آنچه در ذیل به صورت نمودار ارائه شده است بعضی از اقدامات و فعالیت‌های ترویج فرهنگ ایثار وشهادت است که هرساله بصورت گزارش آمار به دستگاه‌های ذیصلاح برون سازمانی ودرون‌سازمانی مانند وزارت آموزش‌وپرورش، بنیاد شهید و امور ایثارگران، شورای عالی توسعه ترویج فرهنگ ایثار وشهادت و شورای مشاوران وزرا ارسال میشود.
